TSSB yani Travma Sonrası Stres Bozukluğu, korkunç bir olay tarafından tetiklenen bir zihinsel sağlık durumudur. TSSB yaşayan kişilerde kabuslar, yoğun kaygı hissi ve geçmişe dönüşler sıklıkla görülür. Olayla ilgili kontrol edilemeyen düşüncelerin ortaya çıkması da söz konusu olabilir.
TSSB belirtileri zamanla ya da kişi özelinde değişiklik gösterebilir. Bir aydan uzun süredir rahatsız edici duygu durumları ve düşünceler bulunuyorsa, bir uzmana başvurulması önemlidir. TSSB semptomlarının kötüleşmesini önlemek için mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlanmalıdır.
TSSB ile başa çıkmak için kendinizi yalnız hissettiğinizde ya da duygularınızı paylaşmak istediğinizde, güvendiğiniz bir arkadaşınıza ya da aile bireyinize başvurmalısınız. Sıkıntılarınızı açıkça ifade etmeli ve duygularınızı dışa vurmalısınız.
Bir psikologdan ya da terapistten yardım almak; TSSB ile başa çıkmanıza, duygusal iyileşme ve etkili başa çıkma becerileri geliştirmenize katkı sağlayabilir.
Duygu, düşünce ve deneyimlerinizi bir günlüğe yazmak, duygusal ifadeyi teşvik ederek zihinsel sağlığınızı desteklemeye yardımcı olabilir.
Dengeli beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve yeterli düzeyde uyumak önemlidir. Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarınız olması, ruh hâlinizi ve genel zindeliğinizi iyileştirmenizi sağlayabilir.
Yoga, meditasyon ve derin nefes almak gibi rahatlama tekniklerini deneyerek stres seviyenizi azaltabilirsiniz.
Yapmaktan keyif aldığınız aktivitelere ve hobilerinize zaman ayırın. Ayrıca doğada zaman geçirmek de zihinsel açıdan rahatlamanızı sağlayabilir.
Kendinizi tanımlamak ve duygularınızı tanımlamak, duygusal farkındalığınızın artmasını ve duygusal açıdan iyileşmenizi destekleyebilir.
Kendinize ve duygusal ihtiyaçlarınıza saygı duymayı unutmayın. Kişisel sınırlarınızı koruyun ve gerektiğinde “Hayır” demekten korkmayın.
Stabil ve güvende hissetmek için günlük rutinler oluşturun. Rutinler sayesinde yaşamınızdaki belirsizliklerle başa çıkabilirsiniz.
Pozitif ve destekleyici kişilerle ilişki kurmaya özen gösterin. Sağlıklı ve olumlu ilişkilerin duygusal destek sağlayabileceğini ve iyileşmeyi teşvik edebileceğini unutmayın.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedenleri Nelerdir?
Genellikle kişinin normalleşmiş yaşamını ciddi düzeyde etkileyen travmatik deneyimler TSSB’nin temelini oluşturur. TSSB’ye neden olan temel faktörler şu şekilde sıralanabilir:
Savaş ve çatışma, askerlerin yanı sıra sivil bireyler üzerinde de ciddi düzeyde stres ve travmaya neden olabilir. Özellikle yoğun çatışma bölgelerinde yaşayan bireyler, maruz kaldıkları olaylardan dolayı TSSB riski ile karşı karşıyadır.
Büyük kazalar ve doğal afetler, bireylerin yaşamı üzerinde ciddi etkilere neden olabilir. Deprem, trafik kazası, tsunami gibi olaylar bireylerin doğrudan maruz kaldığı tehlikeli durumlar olarak TSSB’ye yol açabilir.
Bireyler üzerinde derin etkilere neden olan cinsel saldırı ve şiddet olayları, TSSB gelişimini tetikleyebilir.
Ağır hastalıklarla mücadele etmek ya da ciddi tıbbi müdahalelere maruz kalmak da bireylerde uzun süreli kaygı ve strese yol açabilir.
Çocukluk döneminde yaşanan ihmal, istismar ve aile içi şiddet gibi travmatik olaylar bireyin psikolojik direncinin zayıflamasına ve TSSB’ye neden olabilir.
Önemli bir kayıp yaşamak, sevilen bir kişinin vefat etmesi ve ayrılık bireyin derin üzüntü ve acı yaşamasına neden olarak TSSB gelişimine yol açabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
TSSB belirtileri, bireyin günlük yaşamının etkilenmesine ve uyum güçlükleri yaşamasına neden olabilir. TSSB’nin en yaygın belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
TSSB’si olan bireyler genellikle öfke, anksiyete, korku ya da suçluluk gibi duygusal dalgalanmalar yaşar. Duygusal dalgalanmalar ani ve kontrol edilemeyen tepkiler yoluyla kendini gösterebilir.
TSSB yaşayan bireyler travmatik olaya bağlı olarak hatırlatıcı durumdan kaçınma eğilimi gösterebilir. Sosyal etkileşimden kaçınarak kendilerini izole etmeleri de söz konusu olabilir.
TSSB’li bireyler sıklıkla travmatik olayları içeren kabuslarla uyanır. Bunun sonucunda uyku düzenleri bozulabilir.
TSSB’nin önde gelen belirtilerinden biri, normalden daha yüksek bir uyarılma durumudur. Buna bağlı olarak irkilme tepkileri ve ani öfke patlamaları görülebilir.
Aynı zamanda travmatik olayı anımsatan belirli durumlara, seslere ya da görüntülere aşırı tepki verebilir. Söz konusu tetikleyiciler, kişinin travmatik olayı hatırlayıp rahatsızlık hissetmesine neden olabilir.
Buna ek olarak birey, günlük işlevselliğini etkileyebilen hafıza sorunları ve konsantrasyon güçlükleri yaşayabilir.
Kas gerilimi, baş ağrısı ve mide problemi gibi fiziksel semptomlar da TSSB belirtileri arasında sayılabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi
TSSB tedavisi için uzman bir psikolog ya da psikiyatristle işbirliği yapılmalıdır. Bu kapsamda bireyin durumu değerlendirilir ve tedavi süreci planlanır. Konuşma terapisi TSSB tedavisinde sık kullanılan yöntemlerdendir. Uzmanla birebir görüşme yapılır. Bireyin duygusal tepkilerini anlaması, travmatik olaylarla başa çıkması ve olumlu başa çıkma stratejileri geliştirmesi amaçlanır. Bu sayede duygusal iyileşme süreci desteklenir.
Bireyi diğer TSSB’li bireylerle bir araya getiren grup terapisi, bireyin kaçınma hissini azaltmayı ve güvenli bir ortamda duygularını ifade etmesini teşvik eder. Anksiyolitikler ya da antidepresanlar gibi ilaçlar, TSSB belirtilerini hafifletmeye yardımcı olur. İlaç tedavisi genellikle psikoterapi ile kombine edilir.
TSSB tedavisinde en önemli unsurlardan biri, sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları geliştirmek ve kişisel bakımdır. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku bireyin genel sağlık durumunu iyileştirmeye yardımcı olabilir.
